Op 14 november 2023 werd er door historicus Jan de Vries een leuke en vlotte presentatie gegeven over Karel van Gelre, de zestiende-eeuwse leider van het Hertogdom Gelre, ook wel Karel van Egmond genoemd. Daarnaast was hij ook graaf van Zutphen.

Karel was de zoon van Adolf van Egmond en Catharina van Bourbon (in de jonge jaren van Karel was zij regentes van het Huis Egmond). Karel is geboren in Grave in november 1467 en gestorven in Arnhem in juni 1538 op 70-jarige leeftijd. Karels gebalsemde lichaam werd in de grafkelder van de Eusebiuskerk bijgezet op een prominente plaats op het hoogkoor. Aanvankelijk gaf hij aan dat hij op Monnikhuizen begraven wilde worden, maar de bevolking hield dit tegen. Besloten werd dat de ingewanden in het klooster van Monnikhuizen zouden worden begraven en zijn hart in de Minderbroederkerk.

Dhr. De Vries vertelde over het veelbewogen leven van deze Karel met hoge pieken en erg diepe dalen. Hij schetste het leven van Gelres beroemdste hertog. Hij vertelde deze avond allereerst hoe de ingewikkelde stamboom van Karel in elkaar zat. Daarna wijdde hij uit wat de hertog allemaal heeft uitgevreten, waar hij overal gewoond heeft, welke veroveringen er onder zijn bewind hebben plaatsgevonden, over zijn dubieuze pacten en vernederingen en over zijn huwelijkspartner Elisabeth van Brunswijk-Lüneburg.

Karel had geen erfopvolgers, wel onwettige kinderen! Kortom het was een bevlogen mens. Lust/ oorlogszuchtig /bestuurder/infiltrant/geldwolf zouden benamingen zijn die goed bij hem passen. Karel vocht zijn hele leven voor een onafhankelijke positie van hemzelf en Gelre tussen de koning van Frankrijk en de keizer van het Duitse rijk van Karel V. Hij had hier alles voor over; strijd, huwelijk, extreme belastingdruk, plunderingen en (verbroken )verdragen. Hij werd gesteund in zijn gezag door de gevreesde veldheer Maarten van Rossum (niet te verwarren met de huidige Maarten van Rossem). Karel maakte Arnhem het bestuurscentrum van het hertogdom in het hertogelijke hof op de Markt. Een groot en prominent twee meter hoog kalkstenen beeld van de hertog staat op de Jansplaats.

Jan de Vries maakte er een bijzonder mooie avond van, met al zijn uitgebreide informatie. Helaas moest hij enkele episodes uit het leven van de Hertog en enkele ludieke anekdotes op deze avond schrappen omdat anders de presentatie enorm zou uitlopen. Hij had volgens eigen zeggen nog wel tot middernacht kunnen doorgaan. Ik moet zeggen dat Jan een enorme verteller is, vandaar dat hij het beroep geschiedenisleraar heeft uitgeoefend en dat de schrijver van dit essay het vak geschiedenis ook zo bijzonder vond.

In de nieuwe canon van Arnhem is er speciale aandacht aan de wisselwerking tussen de Hertog en het Ambt Over-Betuwe in de zestiende eeuw. In 2018 werd Karel van Gelre tot de grootste Gelderlander aller tijden gekozen.

De avond werd door ongeveer 50 personen bezocht. Ik moet zeggen, dat degenen die er niet bij waren echt iets hebben gemist. Misschien bij de eerstvolgende lezing op 19 december met als titel “De rijke spannende Betuwse geschiedenis klopt aan onze voordeur”. Deze lezing wordt verzorgd door Pierre Cuypers.

Marius Jansen
coördinator lezingen en excursies Marithaime