Brand in de jaren 70
Samenvattingen van artikelen in de Arnhemse Courant.
Boterbergbrand duurste ramp in Elst na de oorlog
Op 13 juli 1977 kreeg de brandweer van Elst rond 13.00 uur de melding: brand bij Vriesveem. De brandweer van het naast het Vriesveem gelegen bedrijf Nuts was evenals van de twee andere buren van Vriesveem, de chemische fabriek Luxan en Heinz, al aan het werk. Al snel kreeg men ondersteuning van de brandweer van Arnhem en Nijmegen. In totaal 27 stralen.
De brandweermensen stonden voor een hopeloze taak. Het vuur vrat zich door in de gewillig brandende boterberg. Tienduizend ton boter (genoeg voor 40 miljoen pakjes echte boter), ging in vlammen op of stroomde als gesmolten boter weg in de Bemmelse Zeeg. Rond 5 uur bereikte het vuur de voorzijde van het loodsencomplex, slechts een straat gescheiden van het terrein van Luxan.
’s Avonds vatte plotseling de boterolie in de sloot vlam. Dit werd bestreden met schuim.
Duizenden nieuwsgierigen uit de wijde omtrek stroomden in de loop van de middag en avond toe om de brand van dichtbij te bekijken. De rookkolom was kilometers ver zichtbaar tot in Brabant en Limburg.
De volgende dag was men druk met nablussingswerk. Uit een deel van de Linge en uit de Bemmelse Zeeg steeg een penetrante geur op, veroorzaakt door de weggelopen boter. In Bemmel kon vierentwintig uur geen raam opengezet worden in verband met de stank, rook en roet. De grote rookkolom verdween, maar er was nog wel sprake van rookontwikkeling in de puinhopen.
De oorzaak van de brand: De politie houdt het erop, dat het vuur is ontstaan door onvoldoende waakzaamheid bij het verbranden van afval. De verzekeraars schatten de schade op zeker 150 miljoen gulden.
De Bemmelse zeeg was niet berekend op de grote hoeveelheid bluswater, die afgevoerd moest worden. En met het bluswater kwam ook de boter mee. Er werd handmatig begonnen met het verwijderen van de dikke laag boter in de Linge met een gieremmer. Een particulier ondernemer begon met het uit de Linge halen van de botermassa met een zuiginstallatie. Dat ging vlotter dan met een emmer aan een stok.
Vijf dagen na de brand bleek een groot aantal vissen in de Linge dood. Door de boterlaag op het wateroppervlak kregen de vissen te weinig zuurstof. De visverenigingen, die gedeelten van de Linge als viswater gepacht hebben, waren ernstig getroffen. Zij moesten nieuwe viskweek in het water uitzetten. Pas op 26 juli meldde de Arnhemse Courant dat het water rond Elst nagenoeg botervrij was.
Branden in de Luxan, een gewasbeschermingsmiddelenfabrikant
Regelmatig was er brand bij Luxan, soms kleine branden die snel waren geblust door de eigen brandweer, maar enkele keren ook grote branden.
25 juli 1974. Na de ontdekking werd groot alarm geslagen. Politie- en brandweerkorpsen uit Arnhem, die overigens twee keer verkeerd reden, en van Elst bestreden de brandhaard. Ook volksgezondheidsdiensten en milieu-instanties werden uit voorzorg opgeroepen. Er ging een grote loods met bestrijdingsmiddelen in vlammen op. De brand was aanleiding voor paniek door de gifwolken, die de brand veroorzaakte. Als door een wonder losten de gifwolken zich op, die via het polderlandschap in de richting van Huissen en Arnhem-Zuid dreven. Toen het gevaar was geweken kon een verslagen directeur Peters de schade opnemen van enkele miljoenen guldens.
11 juni 1975. Vanmorgen woedde er weer een brand bij de Luxan. Sinds vorig jaar juli is dit de vierde maal dat er sprake is van een calamiteit bij dit chemische bedrijf. De bedrijfsbrandwacht kon het onmiddellijk aanpakken, korte tijd later bijgestaan door de gemeentelijke brandweer van Elst. De oorzaak van de brand is onbekend. Een rookwolk die tijdens de brand ontstond, dreef weg in de slechts dunbevolkte zuidwestelijke richting. De waarde van de verbrande goederen wordt door de directie van Luxan als “betrekkelijk gering” benoemd.
22 juni 1977. Aanleiding was het smeulen van een partij van 250 kilo vliegenbestrijdingsmiddelen voor stallen. Het was de tweede keer binnen een week. De directie verklaarde dat de rook niet schadelijk was voor de gezondheid.
Tot slot een bericht van andere orde:
13 februari 1973, brandstichting in het gemeentehuis
Voor de derde keer in betrekkelijk korte tijd is gisteravond geprobeerd brand te stichten in het gemeentehuis van Elst. Dit keer kon al te grote schade worden voorkomen, doordat een voorbijganger in een van de vertrekken van het gebouw vlammen zag en onmiddellijk de brandweer waarschuwde. Deze heeft het vuur geblust. De brandstichter(s) moet(en) via een raam aan de achterkant van het gemeentehuis binnen zijn gekomen. In de kamer van de gemeenteontvanger was een kast leeggehaald. De overal neergesmeten papieren zijn in brand gestoken. Het is de politie niet duidelijk of er werd gezocht naar bepaalde papieren.
