Fantasie of Werkelijkheid?
Een verhaal over boerderij De Haer
In de gemeente Elst is een stichting met de naam “Diva”. Deze afkorting staat voor: “door ieder, voor allen”
De Stichting beheert sinds enkele jaren de voormalige boerderij “De Haer”. In 1990 was deze boerderij met de bijbehorende grond aangekocht door Van de Sandt uit Reeth, maar met het huis had hij problemen. Het was een rijksmonument, maar was zeer slecht onderhouden. En aangezien Van de Sandt het begonnen was om de grond, kon de Stichting de boerderij met bijgebouwen voor niet te veel geld aankopen.
De gezamenlijke banken in de gemeente waren zo goed daarvoor credieten te verlenen. Vanaf de Reethsestraat werd door Heijmans een goede weg aangelegd en bij de boerderij een parkeerplaats. Dat was de eerste sponsor. Maar er kwamen er veel meer.
Rondom de boerderij ligt nu een fraaie ouderwetse boerderij-tuin, destijds aangelegd en bekostigd door J. van Ooijen van “de Wuurde”.
Verschillende raamkozijnen werden vernieuwd evenals ander houtwerk aan de buitenkant van het complex. Ook in het huis en de schuren werden de nodige reparaties verricht en werden verbouwingen uitgevoerd. Alles verzorgd door alle aannemers die in Elst werkzaam zijn.
Hetzelfde geldt voor de electrische installatie die door de installatie-bureau’s werden vernieuwd en uitgebreid.
De stoffeerders zorgden voor de vloerbedekking en de gordijnen en het meubilair werd geschonken door de meubelbranche.
Een complete keukeninstallatie werd geplaatst en een aantal toiletten werden ingericht door de twee zaken die in Elst daarin handelen. De beide verwarmings-installatie-bureau’s zorgden voor de noodzakelijke apparatuur.
De handelaren in bouwmaterialen droegen letterlijk hun steentje bij.
Rondom de boerderij staan hoogstam fruitbomen geschonken door één der handelaren in dit vak, terwijl een ander langs de oprijlaan een serie sierbomen plaatste.
De gezamenlijke schilders waren zo goed om het gebouw van buiten en van binnen de noodzakelijke verfbeurt te geven.
De electrische apparatuur zoals koffiezetapparaten, serviesgoed, de geluidsinstallatie, kortom alle wat in zo’n gebouw nodig is werd aangeboden door verschillende middenstandszaken.
Het plaatselijke architectenbureau was zo vriendelijk om de deelplannen te ontwerpen en de uitvoering te begeleiden.
De notaris stelde de statuten en de verkoopacte op zonder een declaratie op te sturen.
De plaatselijke drukkerij verzorgde gratis drukwerk, om de acties adequaat te begeleiden.
De Stichting stelde een beheerder aan die er gratis mocht wonen in een klein deel van het voorhuis. Met een beperkte maandelijkse compensatie zorgde hij voor het beheer en onderhoud van de gebouwen en de daarbij horende grond.
De Stichting stelde de ruimte beschikbaar aan particulieren, instellingen of organisaties die zich bezighielden met de geschiedenis van Elst en Lent, met de cultuur van beide dorpen en met de verbetering van de leefbaarheid van de gemeente.
Na grondig overleg met alle betrokkenen slaagde de Stichting erin de volgende organisaties en zaken te herbergen:
- Marithaime
- Museum
- Fotoclub
- Werkgroep “Boom”
- Stichting “Wandel- en fietspaden”
- Archeologische verzameling
- Afbeeldingen van de monumenten in de Gemeente
- Dia-verzamelingen van Elst en Lent
- Kranteartikelen over de geschiedenis van Elst, Lent en Betuwe
- Boeken en kaartmateriaal over oud-Elst en oud-Lent
Bovendien is er ruimte voor bijzondere exposities van museumstukken of particuliere verzamelingen. In een enkele ruimte is ook gelegenheid om te werken bijv. aan archeologische vondsten en is er ruimte die werd ingericht voor werkplaats.
De Stichting heeft nog meer plannen. Zo wordt gedacht aan een archief van oude foto’s, aan een tentoonstelling van oude kamer- en tuinplanten die in de loop der jaren uit het assortiment zijn verdwenen, een kinderboerderij, een permanente expositie van oude rijtuigen en over de oude tabakscultuur wordt nagedacht hoe die het beste gedemonstreerd kan worden.
Het museum is onderverdeeld in secties.
- Veilingwezen met foto’s, oude koelmachines, oude verpakkingen en foto’s
- Industrie: foto’s en apparatuur van Teo Conserven, kuipersgereedschap, etiketten, oude verpakkingen en oude producten
- Paarden: fokkerij, hoofdstellen, rassen
- Boerengereedschap zowel voor tuinderijen, landbouw en veeteelt en melkerij
- Ambachtelijke gereedschappen van timmerlui, metselaars, zadelmakers, wagenmakers smeden, bakkers, kruideniers
- Onderwijs met documenten en afbeeldingen, schoolboeken
- Kerken met foto’s en documenten
- Verenigingsleven met notulen, statuten, foto’s etc.
De lezer zal zich afvragen hoe dat alles zo geslaagd is? Hoe is de financiering rondgekomen, hoe worden de jaarlijkse lasten opgebracht en hoe was men in staat zovelen voor dit onderwerp te interesseren.
Om te beginnen werd het stichtingsbestuur samengesteld uit een aantal enthousiaste mensen die geloofden in de plannen, die vele ideeën inbrachten, die er ook tijd in wilden investeren.
Bovendien zitten in het bestuur een aantal mensen die connecties hebben met alle lagen van de bevolking, tenslotte zaten er zakenmensen in, een financieel-administratieve man, een middenstander en een lid van de industriële club.
Door een doelgerichte campagne die vele maanden duurde werd de gehele bevolking gemobiliseerd. In de pers en in huis aan huis bezorgde drukwerken werden de achtergronden uitvoerig aan de orde gesteld, en werd een beroep gedaan om mee te denken, ideeën op te sturen, privé-bezit ter beschikking te stellen door deze te geven of te lenen, contribuanten te werven, de successen te vermelden, kortom de bevolking werd rijp gemaakt om er in alle gevallen achter te staan.
Intussen werden alle zaken die aan de Elster en Lentse zaken verdienen bewerkt om een forse bijdrage in natura te geven, of door materiaal of door arbeidstijd. Vrijwilligers werden gevraagd om een begin te maken met het opruimen waar dat nodig was, om het werk voorafgaande aan de opbouw voor hun rekening te nemen.
Zo werden de banken bewerkt om de aankoop op zeer redelijke voorwaarden te financieren. Als rijksmonument kon een zeer behoorlijke subsidie worden verkregen voor de fikse opknapbeurt. Landelijke culturele instellingen gaven een behoorlijke bijdrage, de gemeente zegde een jaarlijks bedrag toe uit het Culturele fonds en tenslotte werd jaarlijks aan contributie een bedrag van fl. 50.000,- ontvangen.
Maar het grote geheim voor de instandhouding is de factor “vrijwilligheid”. Ongeveer honderd mensen, gepensioneerd of met de vut, een aantal langdurige werkelozen en enkele gehandicapten gaven zich op om volgens een jaarrooster hieraan vrije tijd te geven. Op deze wijze konden de kosten laag gehouden worden. Deze bestonden hoofdzakelijk uit rente en aflossing, licht, water, zuiveringslasten, polderlasten en gemeentelijke belastingen en groot onderhoud.
Het onderhoud was echter minimaal omdat de vrijwilligers het leeuwendeel voor hun rekening namen. Bovendien waren er inkomsten uit entreegelden van het museum. Mensen uit de wijde omgeving zijn bezoekers, maar ook veel busondernemingen, die dagtripjes organiseren komen langs, veelal in combinatie met de kassen van Mathijsen aan de Wolfhoeksestraat. Trouwens de “Reethsebrug” voor een lunch, diner of koffiemaaltijd ligt tussen beide gelegenheden in. En het feit dat alle 3 gelegenheden in de directe omgeving van de snelweg liggen speelt ook een rol van betekenis.
“De Haer” speelt een belangrijke rol in de culturele omstandigheden van de gemeente Elst. Men kan er studeren, men kan er lezen, men kan er dingen doen die op andere plaatsen niet kunnen gebeuren. De scholen maken er driftig gebruik van om een stuk typisch Elst of Lent aan hun lesprogramma toe te voegen.
Het initiatief was een goede zaak, de gemeenschap heeft er veel plezier van.
Fantasie of Werkelijkheid?
Dit stuk is in 1996 geschreven.
Geloof en enthousiasme zijn de basis waardoor de fantasie werkelijkheid wordt.
A. Nip
NB. Albert Nip is in 1994 overleden.
