Verslag lezing Archeologische vondsten bij De Pas
Maandag 27 november 2023 werd er in samenwerking tussen het Tempelmuseum en Historische Vereniging Marithaime een lezing georganiseerd in de Grote Kerk in Elst. Het thema van de lezing was “archeologische vondsten bij de Pas”. Deze lezing werd verzorgd door projectleider Adé Porreij-Lyklema van onderzoeksbureau BAAC uit Den Bosch.
BAAC was benaderd door de gemeente Overbetuwe om hier het archeologische onderzoek te doen in voorbereiding op de bouw van de nieuwe woonwijk de Pas. Adé vertelde over het bedrijf met veel deskundigen op allerlei vlakken zoals tijdperken, kennis van skeletten, hout, aardewerk etc. Dit alles met de bedoeling om uiteindelijk een zo een goed mogelijk rapport te schrijven over hun vondsten en bevindingen en dat konden aanbieden aan de opdrachtgever.
De avond werd ondanks het slechte weer redelijk goed bezocht, totaal 92 aanwezigen, leden van Marithaime en het Tempelmuseum. Ook een aantal leden van buurtvereniging Brienenshof waren door de organisatie uitgenodigd. Bovendien werd deze avond ook goed bezocht door andere belangstellenden uit Elst en omgeving. Gelukkig was de temperatuur in de kerk aangenaam, zodat eenieder aandachtig kon luisteren naar de spreker.
Adé zorgde voor een informatieve avond met een mooie opbouw. Hij vertelde onder andere hoe ze te werk gingen op de aangewezen locaties. Het ging over de eerste fase van het afgraven van de bovenste laag zo’n 50 centimeter diep en 4 meter breed. Aangezien deze laag eigenlijk niet interessant is voor nader onderzoek, daar deze eigenlijk vervuild is door bijvoorbeeld het ploegen van akkers, bewerken van de grond, veeteelt, oude sportvelden met hun drainage etc. Op deze uitgegraven oppervlakte werden vervolgens boringen gedaan en sleuven getrokken. Alles natuurlijk goed in kaart gebracht en gedocumenteerd.
De tijdsblokken die ze aantroffen waren onder andere vondsten uit de Tweede Wereldoorlog, zoals een helm, kogelhulzen en granaten. Er werden meerdere schuttersputjes aangetroffen en ook diverse loopgraven. Opmerkelijk waren hun bevindingen dat deze putjes en loopgraven door beide strijdende partijen zijn gebruikt. Dit werd bevestigd doordat zowel voorwerpen van de Duitsers als van de geallieerden zijn aangetroffen in de loopgraven en putjes. Ook werden er diverse Romeinse vondsten gedaan; aardewerk, glas, urnen etc. Ook zijn er aanwijzingen van een crematieplaats aangetroffen en graven met skeletten van mens en dier. Verder ook aanwijzingen over het bestaan van een Middeleeuws erf met waterputten van een boerderij. Adé heeft het ook uitgebreid gehad over het bestaan van een of twee oude steenfabrieken/steenovens van rond 1900 in de buurt van de bocht van de Groenestraat. Handgemaakte rommelige vormen van bakstenen werden hier aangetroffen.
Adé vond het jammer dat hij weinig vondsten heeft gedaan over een heel ver verleden en uit de prehistorie. Mogelijk was er een aanwijzing, maar niet geschikt voor nader onderzoek.
Kort samengevat een interessante avond. Adé wist de mensen goed bij de les te houden met zijn interessante verhaal. Gelukkig een niet te wetenschappelijke avond. Na afloop werden er nog een aantal vragen vanuit het publiek gesteld over bv de Steenovens en of BAAC meerdere objecten in Elst heeft onderzocht.
Marius Jansen
coördinator lezingen Marithaime
