Rond de figuur van Napoleon hangt een zweem van magie. De Franse keizer mag dan een dictator zijn geweest die er in zijn veroveringszucht niet voor terugdeinsde honderdduizenden de dood in te jagen, hij was ook een charismatische figuur die nog altijd tot de verbeelding spreekt. Wie Waterloo bezoekt met het museum, zal verbaasd zijn over de souvenirs betreffende Napoleon. En dan de re-enactment bij Waterloo, 200 jaar na de slag, met wel meer dan 60.00 bezoekers.

Sporen van Napoleons nalatenschap in Nederland zijn er vele. Monumenten, schilderijen bijvoorbeeld maar ook vele (kinder)boeken die aan hem herinneren. Ook de monarchale traditie, die zich na 1815 ontwikkelde, is geworteld in de napoleontische periode. De napoleontische tijd, bakermat van veel latere ontwikkelingen, duurde in Nederland van 1806 tot 1813.

Aan het einde van de Bataafse Republiek in 1806 benoemde de Franse keizer zijn broer Lodewijk tot koning van het Koninkrijk Holland. Diens benoeming markeerde een belangrijke verandering in de Nederlandse geschiedenis: na meer dan twee eeuwen een republiek te zijn geweest, werd het land nu een koninkrijk, en wel onder Frans gezag.
Lodewijk verplaatste in 1808 de hoofdstad van het land van Den Haag naar Utrecht en vervolgens naar Amsterdam, waar hij zich vestigde in het Paleis op de Dam, tot dat moment functionerend als het stadhuis van Amsterdam. Dit besluit is ook na 1813 overeind gebleven, waardoor Amsterdam nog steeds formeel de hoofdstad van Nederland is.
Op cultureel gebied was Lodewijks nalatenschap zeer belangrijk. De koning trachtte de Nederlandse kunsten en wetenschappen te bevorderen. Dit deed hij onder andere door de instelling van het Koninklijk Instituut van Wetenschappen en de Koninklijke Bibliotheek. Ook gaf hij de aanzet tot de oprichting van het Rijksmuseum, dat in zijn begintijd onderdak vond in het Paleis op de Dam.

Bij nationale rampen als de buskruitramp in Leiden en de verwoestende overstromingen in de Betuwe Anno 1809 liet koning Lodewijk Napoleon zich niet onbetuigd. Hij bezocht de rampgebieden en deed wat hij kon om de slachtoffers te steunen met raad en daad.

Eigenlijk was keizer Napoleon alleen in Nederland geïnteresseerd als een wingewest waarmee hij zijn campagnes kon financieren, waar hij kanonnenvlees kon rekruteren en waar hij de Britse handel kon dwarszitten. Dat laatste was zijn grootste drijfveer, sloopte de Nederlandse economie en dreef hem naar Moskou en zijn ondergang. Als er een Bonaparte iets positiefs heeft nagelaten aan ons land, duidelijk dat dat vooral zijn broer Lodewijk Napoleon is geweest.

De Nederlandse gewesten werden in 1810 ingelijfd bij het Franse keizerrijk. Einde van het Koninkrijk Holland en dus ook van de eerste ‘Hollandse’ koning. Hij was te pro-Nederlands en had de Franse, lees Napoleons, belangen niet scherp genoeg voor het oog.
Tal van zaken uit de moderne Nederlandse samenleving hebben een napoleontische oorsprong zoals het metrieke stelsel, de burgerlijke stand en de rechtspraak volgens de Code Napoleon. Verder werd de scheiding kerk en staat vastgelegd.

Groot was de invloed van de ‘Franse tijd’ op het proces van Nederlandse natievorming.
Naarmate de repressie van de Franse overheersers toenam werd de liefde voor het vaderland groter.
Uiteindelijk werd Napoleon verslagen bij Waterloo en verbannen naar het eiland Sint Helena.