Tijd voor een nieuwe kaart in de reeks oude kaarten, waarmee we de geschiedenis van Elst in de laatste twee eeuwen verkennen. Ditmaal de topografische kaart van 1997.
De vorige keer bekeken we de topografische kaart van 1985. Die zag er zo uit.
Topografische kaart, 1997
Ook in de jaren 80 en 90 ging de bouw van woonwijken onverminderd door. De Muziekbuurt werd afgerond en aan de westkant van Elst verschenen na De Zuiling ook nog de Appel- en Perenbuurt. In het open gebied tussen de Rijksweg en de Bemmelseweg verrees de wijk Brienenshof.
Ook de ontsluiting veranderde. De Dorpsstraat is bijvoorbeeld niet langer een doorgaande weg.
Muziekbuurt
De Muziekbuurt werd afgerond met de aanleg van de Vivaldistraat en woningen langs de noordzijde van De Helster. In het verlengde van de Mozartstraat – die een zichtlijn vormt op de kerktoren – is een strook groen open gebleven.
Bestaande structuren
Bij het ontwikkelen van de woonwijken is links en rechts wel aandacht voor de al bestaande bebouwing en ruimtelijke structuur. Een goed voorbeeld hiervan is De Zuiling. Deze oudste geplande dorpsuitbreiding van Elst is in de vroege 19e eeuw ontstaan om protestantse landarbeiders te huisvesten. De overwegend protestantse herenboeren in Elst hadden moeite om voldoende protestantse arbeiders te vinden. Mogelijk hangt dit samen met de godsdienstvrijheid in de Franse Tijd en de (kleine) emancipatie van de katholieken in ons land. Het is niet ondenkbaar dat hiervoor meer dan voorheen de herenboeren een voorkeur hadden voor arbeiders van hun eigen geloof. Zij werden in andere streken geworven en kwam op De Zuiling te wonen.
De van oorsprong overwegend identieke woningen met grote tuinen (om je eigen eten te verbouwen) zijn opgenomen in de nieuwbouwwijk. Wel hebben verschillende panden een deel van hun tuin verloren. Het ooit zo groene karakter van dit buurtje is mede hierdoor wel verdwenen. Onderstaande foto toont de huizen op nummer 16 en 18, gezien vanaf De Woerd. Tegenwoordig ziet het er op deze plaats zo uit.
Iets zuidelijker werd De Wuurde ook steeds meer omsloten door bebouwing. De weg is wel behouden als een belangrijke ontsluitingsweg voor de nieuwe wijken. Hiertoe is de weg ook verbreed.
Onderstaande foto’s laten mooi zien hoe de weg ter hoogte van De Woerd, kijkend in de richting van Eimeren, veranderde van een landweggetje naar een straat in het dorp. Merk op dat ten tijde van de eerste foto, de bebouwde kom van Elst hier ophield. Het precieze jaartal van deze foto is niet bekend, maar zal vlak voor de aanleg van de Klaverkamp zijn geweest. De Zoetendaal moet er al zijn geweest, omdat anders de grens van de bebouwde kom niet zo ver westelijk zal hebben gelegen. Let ook op de lantaarnpalen; deze staan op beide foto’s op dezelfde plaats.
Ontsluiting
De bereikbaarheid van het industrieterrein werd aanzienlijk verbeterd met de aanleg van de afrit aan de snelweg in 1987. Niet langer was de aansluiting bij Oosterhout de enige verbinding van Elst met de autosnelwegen. Het aantal bedrijven op De Aam kon daarna flink groeien. Ook het grote distributiecentrum van Schuitema (van C1000 en later Jumbo) kon toen op deze centrale locatie in Gelderland geopend worden.
Nu de Lange Dreef was doorgetrokken langs de Appel- en Perenbuurt (of Perebuurt, in de oorpronkelijke spelling – het is immers ook de Peregaard) en aansluit op de Valburgseweg nabij waar nu het uitvaartcentrum van Cornelissen zit, heeft de Dorpsstraat haar functie als doorgaande weg verloren.
Naast voor de auto kan er nu ook ruimte gecreëerd worden voor de voetganger en zelfs voor wat groen in de Dorpsstraat. Het asfalt werd verwijderd en de hele Dorpsstraat en een deel van de Valburgseweg tot aan Café ’t Fortuin (waar nu Fine Food Village zit) werden voorzien van klinkerbestrating. Op Google Streetview is de toen gecreëerde situatie nog te zien, bijvoorbeeld op de Valburgseweg bij Novina (waar nu Dries en Co is).
Verder naar het centrum was nog meer ruimte voor groen gemaakt. Bij het parkje tegenover het gemeentehuis waren frames geplaatst voor leibomen en overal werden bomen geplaatst.
Aanvankelijk was er in de Dorpsstraat nog gewoon tweerichtingsverkeer. Toen dit echter te druk en gevaarlijk werd, is in de jaren 90 besloten van de Dorpsstraat eenrichtingsverkeer te maken. De parkeerplaatsen werden toen ook onder een hoek ten opzichte van de weg geplaatst, waar ze eerder haaks op de weg waren.
Onderstaande foto moet rond 1990 gemaakt zijn. Op de achtergrond is achter de leibomen tegenover het gemeentehuis nog onder meer het hoge dak van het voormalige parochiehuis te zien. In 1996 moest dit samen met de andere panden wijken voor het grote complex Dillenburg. Tot de aanpassing van de Dorpsstraat in 2015 is de situatie hier ter plaatse niet wezenlijk veranderd.
Er is vast nog veel meer over deze kaart te vertellen. Maar het is veel leuker om zelf de kaart te gaan ontdekken. Klik op het kaartje hierboven om de grote versie te bekijken.
Marithaime heeft sinds 1 januari 2014 de ANBI-status en is daarmee een erkende algemeen nut beogende instelling.
Donateurs van een ANBI mogen hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting.
