Tijd voor een nieuwe kaart in de reeks oude kaarten, waarmee we de geschiedenis van Elst in de laatste twee eeuwen verkennen. Ditmaal de topografische kaart van 1985.
De vorige keer bekeken we de topografische kaart van 1977. Die zag er zo uit.
Topografische kaart, 1985
De vorige keer stond in het teken van de bouw van woonwijken en deze trend zetten we dit keer door. Naast wat toevoegingen aan de Muziekbuurt vindt de meeste ontwikkeling plaats rondom De Wuurde. Ook het bedrijventerrein groeit, maar moet het nog zonder aansluiting op de snelweg doen.
Muziekbuurt
Eerder zagen we al dat er geen tweede katholieke kerk in Elst kwam. Aan de rand van de Muziekbuurt is het complex Wervershove verrezen, dat op de kaart staat aangegeven als Bejaardencentrum. Ten noorden ervan is Kamp Snodenhoek zo goed als verdwenen. De bewoners zijn verhuist naar met name de buurt rondom de Molukse kerk en de Vriesenenk, ten zuiden van de Valburgseweg.
De agrarische percelen rondom sportcomplex De Helster zijn ook verdwenen. Langs de Haydnstraat staan nu ook woningen, maar aan de oostkant ervan staat slechts één bungalow, zoals onderstaande foto ook laat zien. Tussen de Haydnstraat en de Bemmelsche Zeeg is het land nog kaal. Aan de andere kant van de zeeg, bij de Arnhemse Overweg is de omgeving nog altijd landelijk.
Tussen de villa’s Vredenburg (met oprijlaan) en De Plak (met vijver ervoor) zijn de resten van een kas aanwezig, met het stenen stookhuis met schoorsteen, waarmee de kas verwarmd kon worden. Aan de overweg staat de kleine Blokpost Arnhemschestraat. Vanuit deze post werden de seinen langs het spoor en de overweg bediend. In de jaren 90 is de blokpost naar het Spoorwegmuseum verplaatst. Het Spoorwegmuseum heeft onderstaande video gemaakt, waarin Elstenaren aan het woord komen die in de blokpost gewerkt hebben.
De Wuurde
Met de Lange Dreef en De Wuurde als belangrijkste uitvalswegen, konden ook in deze hoek van Elst de woningen echt goed van de grond komen. Op de vorige kaart was de aanzet van de wijk Zoetendaal al te zien. Nu is deze wijk af, ook langs de Griend, Elzenpas en de Galgeplek staan woningen. Ten westen van Zoetendaal is de Klaverkamp gebouwd.
Ten noorden van de Lange Dreef zijn rond de Kruisakkers de drie basisscholen en de gymzaal gebouwd, net als een deel van de Vergert. De Lange Dreef houdt bij de gymzaal nagenoeg op. Vanaf hier wordt het in westelijke richting de toegangsweg van de Vriesenenk. De Valburgseweg is nog altijd de doorgaande weg naar Valburg.
De ruimte tussen De Wuurde en de Lange Dreef is opgevuld met de Rondenhof, Zwartenhof en Kievitshof. Deze woningen, met hun voorkanten aan een gezamenlijk pleintje, worden ook wel Nip-woningen genoemd. Albert Nip was werknemer bij Taminiau, later Heinz en fractileider van het CDA in de gemeenteraad van Elst.
De oude Zuiling met daarlangs de vrijstaande huizen met grote tuinen vormt de noordelijke begrenzing van deze Nip-woningen. Op de foto hieronder is te zien hoe groen dit gebied nog was. De foto is van iets eerder datum, omdat de Lange Dreef nog niet is aangelegd. Toch is het contrast tussen de Zuiling en de nieuwbouwwijken duidelijk. De schuine weg naar links, is een doortrekking van de Kerkeakkers vanaf de Lange Dreef. Later zou deze verder doorgetrokken worden. Ernaast worden ook vijvers aangelegd en verdere woonwijken, waarmee uiteindelijk het agrarisch karakter van dit gebied definitief zal verdwijnen. Maar nu nog niet.
Bedrijventerrein
Niet alleen aan woningen werd gebouwd, ook aan bedrijven. Langs de Industrieweg-Oost, waarlangs op de vorige kaart nog maar een handjevol gebouwen stonden, zijn nu meer bedrijfspanden verrezen. Vriesveem en de Nuts blijven de grootste complexen aan deze weg, of zoals de kaart ze weergeeft: Fabrn. De Industrieweg-Oost is naar het zuiden toe doorgetrokken, maar sluit nog niet aan op de Bemmelseweg. De grote witte percelen rondom de Aamsche Plas geven aan dat hier wel voorbereidingen worden getroffen voor uitbreiding van het bedrijventerrein. De Luxan is ook uitgebreid, maar wordt nog altijd ontsloten richting de Bemmelseweg.
Rondom het gehucht Aam is alles nog rustig. De snelweg met ernaast de Defensiedijk vormt wel een duidelijke begrenzing aan de oostzijde. Aan alle andere kanten is het nog landelijk. Omdat er nog geen aansluiting op de snelweg is – toen nog de rijksweg A52 – is de Aamsestraat nog een landweg. Via de Breedlerse Brug wordt de snelweg overgestoken. Het cijfer 4 op de snelweg geeft aan dat deze 4 rijstroken heeft (2 richting Nijmegen en 2 richting Arnhem).
Op de foto staat links, naast de oprit van de brug, de boerderij die op de kaart Huize Aam genoemd wordt. Nadat deze jarenlang ernstig vervallen was, is ze in 2012 opgenomen in de nieuwe Intratuin en daarmee behouden voor verder verval. Let ook op de stroompalen langs de weg. Langs de Aamsestraat staan verder nog meer boerderijen, waarvan er enkele nog bewaard zijn. Boven de bloeiende boomgaarden steekt in de verte de Elster toren uit.
Er is vast nog veel meer over deze kaart te vertellen. Maar het is veel leuker om zelf de kaart te gaan ontdekken. Klik op het kaartje hierboven om de grote versie te bekijken.
Marithaime heeft sinds 1 januari 2014 de ANBI-status en is daarmee een erkende algemeen nut beogende instelling.
Donateurs van een ANBI mogen hun giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting.
